'Je mag als ontwerper niet je neus ophalen voor de dierenwinkel op de hoek'
Door: Merel Kamp
Voor wie en door wie wordt cultuur geproduceerd? Deze vraag die in de 19e eeuw al werd gesteld door kunstcritici als William Morris en John Ruskin, staat centraal in het werk van ontwerper, criticus en Master Industrial Design docent Bas van Beek.
‘Kunstacademies leiden mensen op om spulletjes te maken voor welgestelde mensen’, aldus van Beek en het gros van ons cultureel erfgoed, verlaat nooit het museum(depot). ‘Is dat hoe we met onze culturele productie willen omgaan?’
Met de Op-Zuid collectie, een recent project in samenwerking met het Boijmans van Beuningen laat van Beek zien dat het ook anders kan. Van Beek ontwierp voor dierenspeciaalzaak Pretoria in de Rotterdamse Afrikaanderbuurt aquariumbeeldjes en een kattenkrabpaal. Zijn ontwerpen zijn een samensmelting van citaten uit de collectie van het Boijmans –dat tien jaar gesloten is voor renovatie.
Zo gaat de krabpaal (zie boven) terug op een ontwerp van de Italiaanse kunstenaar Ettore Sottsass. Met het vertalen van pronkstukken uit de museumcollectie naar alledaagse gebruiksvoorwerpen wil van Beek cultureel erfgoed ontsluiten voor de gemeenschap en bevrijden van de eenzijdige toe-eigening ervan door de bevoorrechte museumbezoeker –de gemiddelde museumbezoeker is vrouw, wit, hoogopgeleid, boven de 60 en heeft geen beperking. ‘Ik hoop dat mensen zo’n aquariumbeeldje per ongeluk kopen als ze hun eerste goudvis aanschaffen’, zegt van Beek.
En dat kan, want de beeldjes kosten rond de 30 euro. Van Beek, uitgesproken anti-neo-liberaal, democratiseert cultuur graag –een werkwijze die hij ook aan zijn studenten meegeeft. ‘Je ziet dat binnen de kunstwereld culturele waarde wordt gelijkgesteld aan financiële waarde.’ Maar wat heeft er nu meer culturele waarde: een peperduur one-off krukje dat door een rijkaard op Art Basel wordt aangeschaft voor in de hal van zijn vijfde huis, of een aquariumbeeldje dat ook de gemiddelde bewoner van de Rotterdamse Afrikaanderbuurt zich kan veroorloven
De ironie wil dat van Beek met zijn kritiek op de culturele incrowd en de zelfgenoegzaamheid van kunstenaars en ontwerpers, veel erkenning geniet in die kringen. Na zeer goed ontvangen samenwerkingen en tentoonstellingen met instellingen als het Boijmans, het van Abbemuseum en het Stedelijk Museum Amsterdam, opent binnenkort een tentoonstelling in het Wolfsonian in Miami, waarvoor van Beek nieuw werk maakte op basis van hun uitgebreide collectie.
‘Ik vind het allemaal niet zo radicaal, wat ik doe’, zegt van Beek. Voor van hem bestaat er geen onderscheid tussen zogenaamd hoge en lage cultuur. ‘Als ontwerper, werk je in de eerste plaats voor de samenleving, niet voor curatoren en rijke lui. Iedereen heeft de mond nu vol van diversiteit in musea, maar dan ben je nog steeds ín het museum.’
Dierenspeciaalzaak Pretoria neemt per telefoon bestellingen aan: 010 485 3900
"Archiploitation" bij MID
Casestudie: voorwerpen uit de collectie van het Wolfsonian
Van Beek doceert zijn methode, waaraan hij zelf refereert als ‘archiploitation’ ook aan de studenten van MID. Afgelopen semester kozen zij een object uit de collectie van het Wolfsonian in Miami, Verenigde Staten. Op basis van bestaande tekeningen van die objecten of dimensies die de studenten van de Florida International University Miami hen konden geven. hebben de studenten deze objecten opnieuw geconstrueerd in een 3D CAD programma. Vanuit daar zijn ze de objecten geëxtrapoleerd: ‘De esthetica van het originele object wordt dan getransplanteerd naar een ander, nieuw object’ zegt van Beek, ‘van een pijp naar een reuzenrad en van een projector naar een monowheel.’
Originele object:
